Religijski identitet kroz prizmu virtuelnog predstavljanja

Petnjica je gradsko naselje u Gornjem Bihoru i administrativno središte istoimene opštine, koja zahvata površinu od 173 km². Smještena je u sjeveroistočnom dijelu Crne Gore, odnosno u crnogorskom dijelu regije Sandžak. Od Berana je udaljena 17 km, od Rožaja 24 km, od Bijelog Polja 30 km i od Tutina 35 km. Petnjički kraj čini 26 sela i 3 zaseoka.

Petnjica je staro naselje koje se razvilo u ravni s obje strane rječice Popče, ali se njegovo ime u istorijskim izvorima javlja tek 1571. godine. Smatra se da je ime dobila po pećinama koje se nalaze u okolini. Zbog svog povoljnog geografskog položaja i saobraćajnih veza, kontinuitet stanovništva na ovom području nije se prekidao. Intenzivnije naseljavanje Petnjice započelo je krajem XVII i u prvoj polovini XVIII vijeka kada je, najvjerovatnije, tu izgrađena džamija, koja je do naših dana ostala simbol ovog mjesta i kao takva našla svoje mjesto na savremenom grbu ovog naselja.

Petnjički kraj je kraj sa dugom tradicijom i u pogledu obrazovanja njegove mladeži. U vrijeme osmanske dominacije, kada su postojale vjerske škole, mladići iz petničkog kraja su se obrazovali u gradskim centrima u okolini, među kojima su samo rijetki imali privilegiju da upoznaju i život prijestonog Istanbula. Jedan broj mladića se u međuratnom periodu obrazovao i na Velikoj medresi kralja Aleksandra u Skoplju. Iz tih redova ponikli su i značajni revolucionari iz petnjičkog kraja poput braće Adrović (Mahmut i Sabit), zatim braće Hodžić, uz koje treba spomenuti i Rada Prelevića.Ovo naselje je uglavnom naseljeno Bošnjacima (prema popisu iz 2003. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Izvor: Radio Petnjica

Petnjica je opština u Crnoj Gori koja ima bogatu istoriju i kulturnu baštinu, uključujući i značajan broj džamija. Mnoge od ovih džamija datiraju iz perioda osmanske vladavine, kada je Islam postao dominantna religija u ovom delu Balkana. U Petnjici se može naći nekoliko džamija koje su i kulturne i verske znamenitosti, a mnoge od njih imaju i značajnu arhitektonsku vrednost.Adnanova džamija u Vrbici. Izgrađena je 1996. Vakifi džamije bili su braća Esad, Refik i Rifat Tiganj. Od pratećih objekata, džamija ima abdesthanu i šadrvan. U džamiji se klanjaju samo teravije.

Džamija na Savin Boru

Džamija je izgrađena 1991, a munara 1998. Vakifi džamije bili su džemat i Musa Rastoder (plac). Od pratećih objekata, džamija ima abdesthanu. U džamiji se klanjaju džume i teravije.

Džamija u Kalici

Izgrađena je 1996. Vakifi džamije bili su džemat i Bećir Osmanović (plac). Od pratećih objekata, džamija ima abdesthanu. Džamija je aktivna tokom ramazana.

Džamija u Murovcu

Izgrađena je 1997. Vakif džamije bio je džemat. Od pratećih objekata, džamija ima abdesthanu. U džamiji se klanjaju samo teravije.

Džamija u Petnjici

Izgrađena je u prvoj polovini 18. vijeka, a obnovljena je 1903. Vakif džamije bio je džemat. Od pratećih objekata, džamija ima abdesthanu, šadrvan, česmu i imamsku kuću. U džamiji se obavljaju svi dnevni namazi.

Džamija u Trpezima

Izgrađena je 1990. Vakifi džamije bili su džemat i Salih Skenderović (plac). Od pratećih objekata, džamija ima gasulhanu i abdesthanu. U džamiji se klanjaju samo teravije.

Džamija u Vrševu

Izgradnja džamije započela je 1997. i trajala je nekoliko godina. Vakifi džamije bili su džemat i Murat Hajdarpašić (plac). Od pratećih objekata, džamija ima gasulhanu, abdesthanu i mektebske učionice. U džamiji se klanjaju samo teravije.

Džamija u Lagatorima

Jedanaesta po redu dzamija u Petnjici tačnije u Lagatorima je u izgradnji.Uskoro se očekuje završetak radova na ovom velelepnom zdanju sa dva minareta koja je mogla krasiti čak i Istambul da se ne zastidi a ne jedno malo.mjesto kao što je Petnjica.Investitor odnosno humanista,dzematlija Bihora koji poklanja džamiju dzematu Petnjice je Umer Ramdedovic nas Bihorac koji dugo godina živi i radi u Luksemburgu, koji će darivati svom rodnom kraju džamiju od koje zastaje dah.Narednog Bajrama,nadamo se,cuce se ezan sa ove džamije,neka je hairli.

Džamija u selu Dobrodole

Džamija u selu Dobrodole, opština Petnjica, svečano je otvorena 31. jula 2022. godine, nakon što je kamen temeljac postavljen 4. avgusta 2017. godine. Ovaj islamski centar izgrađen je zahvaljujući velikom doprinosu lokalne zajednice i dijaspore, a u njegovom sklopu nalaze se i musafirhana, potporni zid, kovana ograda i kapije.

Munara džamije visoka je 41 metar i predstavlja vakuf porodice iz Luksemburga, dok je zemljište za izgradnju uvakufljeno od strane braće Ligonja. Džamija je postala važan simbol zajedništva i duhovnog života u ovom kraju.

Džamija nije samo vjerski objekat, već i centar društvenog i kulturnog života sela. U okviru kompleksa često se održavaju predavanja, druženja, i aktivnosti koje okupljaju mlade i starije iz cijele okoline. Posebno tokom ramazana i bajramskih praznika, prostor oko džamije postaje živo središte zajednice.

Zanimljivo je i to da su mnogi članovi dijaspore, naročito iz Luksemburga i Njemačke, učestvovali u finansiranju i izgradnji, što ovu džamiju čini simbolom povezanosti ljudi sa svojih ognjišta, bez obzira na udaljenost.

Džamija u Dobrodolu, kao i mnoge druge u regionu, njeguje bogatstvo islamskih i lokalnih tradicija koje su duboko ukorijenjene u svakodnevni život zajednice. Evo nekoliko ključnih običaja i praksi koje su povezane s njom:

Džuma-namaz (petkom): Okupljanje vjernika na zajedničku molitvu petkom ima poseban značaj. To je prilika ne samo za ibadet, već i za razmjenu vijesti i jačanje zajedništva.
Ramazanske aktivnosti: Tokom svetog mjeseca ramazana, džamija postaje središte iftara, teravih-namaza i zajedničkih sehura. Posebno se ističe gostoprimstvo musafirhane, gdje se okupljaju i putnici i mještani.
Bajramski običaji: Bajram-namaz, bajramski doručak i međusobne posjete porodicama dodatno učvršćuju veze među ljudima. Džamija tada postaje mjesto radosti, pomirenja i darivanja.
Učenje Kur’ana i mekteb: Djeca i mladi pohađaju vjersku pouku, gdje uče osnove islama, arapsko pismo i Kur’an. Ova tradicija prenosi se generacijama i čuva identitet zajednice.
Vakufska svijest: Sama izgradnja džamije u Dobrodolu prožeta je tradicijom vakufa – dobrovoljnog darivanja imovine u trajnu korist zajednice. To je čin koji se i danas duboko poštuje.

Centralna džamija u Petnjici je jedna od ključnih verskih građevina u ovom crnogorskom mestu. Nalazi se u opštini Petnjica, koja je poznata po svom bogatom kulturnom nasleđu i istoriji. Džamija služi kao centar za verske aktivnosti muslimanske zajednice, gde se održavaju redovne molitve, verske pouke, kao i različiti kulturni i društveni događaji.

Petnjica je pretežno naseljena Bošnjacima, koji su većinsko stanovništvo u ovom kraju. Centralna džamija ima veliku istorijsku i kulturnu vrednost za ovu zajednicu. Džamija je često mesto okupljanja i zajedničkog života, i igra značajnu ulogu u očuvanju tradicije i identiteta lokalnog stanovništva.

Istorijski pregled

Izgrađena je u periodu kada su mnoge džamije podizane širom Balkana, posebno tokom osmanskog perioda. Ova džamija predstavlja spoj tradicionalne islamske arhitekture i lokalnih građevinskih stilova. Njena arhitektonska forma često uključuje prepoznatljive elemente kao što su minaret, kupola i prostrana unutrašnjost pogodna za zajedničke molitve.

Kulturni i društveni značaj

Osim verskih funkcija, džamija služi i kao mesto okupljanja i društvene interakcije. U Petnjici se redovno održavaju verske pouke, seminari, kulturni događaji i humanitarne akcije koje organizuje zajednica. Tokom Ramazana, džamija postaje centralno mesto okupljanja vernika gde se organizuju iftari i zajedničke molitve. Takođe, petkom se održava džuma-namaz, koji okuplja veliki broj vernika.

Arhitektura

Džamija je građena od lokalnih materijala, a njena unutrašnjost je ukrašena arabeskama i tradicionalnim islamskim kaligrafskim natpisima. Minaret džamije je visok i predstavlja prepoznatljiv element u pejzažu Petnjice. Unutrašnjost je prostrana i svetla, sa velikim brojem prozora koji omogućavaju prirodno osvetljenje.

Edukativna uloga

Osim verskih aktivnosti, u džamiji se organizuju i edukativni programi za decu i odrasle. Islamske pouke, kursevi arapskog jezika, kao i različiti kulturni i edukativni programi igraju važnu ulogu u očuvanju verskog i kulturnog identiteta lokalne zajednice.

Turistički potencijal

Centralna džamija u Petnjici privlači pažnju i turista koji žele da saznaju više o istoriji i kulturi ovog kraja. Posetioci imaju priliku da istraže arhitekturu džamije, kao i da se upoznaju sa lokalnim običajima i tradicijama.